Arnhem
Beste lezers,
Wij hopen dat u fijne feestdagen heeft gehad en dat 2023 voor u allen een mooi en groen jaar mag worden in goede gezondheid.
Dit jaar bestaat onze afdeling 150 jaar en dat gaan we met z'n allen vieren op 9 september; over het programma hoort u later meer.
Wij kijken nu eerst uit naar onze nieuwjaarsbijeenkomst op zaterdagmiddag 21 januari a.s. waarop wij weer veel leden hopen te verwelkomen.
Hartelijke groet,
Bestuur Groei & Bloei Arnhem e.o
Het jaarprogrammaboekje 2023 heeft u als het goed is inmiddels ontvangen.
Wij zijn trots op het resultaat en hebben ook dit jaar weer een gevarieerd en interessant programma voor u samengesteld. Graag ontmoeten wij u weer bij onze activiteiten.
Mocht u het boekje half januari nog niet hebben ontvangen, laat het ons dan weten door een mail te sturen naar elvdakker@gmail.com
Wij sturen u dan alsnog een jaarprogrammaboekje toe.
Graag nodigen wij u uit voor onze nieuwjaars- bijeenkomst. U bent welkom vanaf 14.00 uur voor een kopje koffie of thee. Het programma begint om 14.30 uur.
Na het welkomstwoord van onze voorzitter Lydia Littel zal Anne Marie van Dam een lezing geven met als titel ‘De bodem: de basis onder elk tuinparadijs’
Een tuin zit soms vol verrassingen, die niet altijd prettig zijn: wateroverlast of droogte, keiharde kluiten, glibberige paden of stoffig zand. Sommige planten groeien er fantastisch, andere leggen al snel het loodje. Veel van die teleurstellingen zijn verleden tijd als je je grond leert kennen. Dan kun je begrijpen welke planten het er naar hun zin hebben, en hoe je tuin een levendige groene oase kan zijn voor mens en natuur. In deze lezing vertelt Anne Marie van Dam hoe je je grond kunt onderzoeken. Ook geeft ze tips om met die informatie een heus tuin-natuurmonument te maken.
Na afloop van de presentatie is er gelegenheid om de bodemsamenstelling en de zuurgraad van meegebrachte grondmonsters te onderzoeken. Verzamel daarvoor grond uit de laag 0-20 cm diep van verschillende plekken in de tuin. Meng die door elkaar en neem een representatief monster mee, en een jampot zonder wikkel en met goed sluitend deksel.
Dr.ir. Anne Marie van Dam is bodemkundige en een enthousiaste tuinier. Samen met Caroline de Vlaam schreef ze Leve de Bodem! een gezonde basis onder elke tuin. Een aantal boeken wordt na de presentatie onder de aanwezigen verloot.
Na afloop van de lezing kunt u onder het genot van een hapje en een drankje nog wat napraten tot ongeveer 16.30 uur. (U ontvangt hiervoor 2 consumptiebonnen) Bij vertrek staat er een leuke attentie voor u klaar.
Wij hopen velen van u op deze nieuwjaarsbijeenkomst te mogen begroeten.
Bestuur van Groei&Bloei Arnhem e.o.
Datum: zaterdag 21 januari 2023
Tijd: 14.30 – 16.30 uur
Locatie: Stadsvilla Sonsbeek, Tellegenlaan 3, Arnhem (Park Sonsbeek)
Parkeren kunt u op de Apeldoornseweg voor de Sonsbeek Kiosk langs het hek van het Park Sonsbeek of bij Stellicher Advocaten en Hekkelman Notarissen. U vindt het kantoor op de Apeldoornseweg tegenover de Sonsbeek Kiosk, ingang Pontanuslaan.
U kunt zich voor de Stadsvilla laten afzetten. Even aanbellen bij de slagboom.
De aanloop naar de oprichting van onze afdeling!
De wereld zag er heel anders uit toen op 17 december 1872 in de Haagse herensociëteit ‘De Vereeniging’ 28 keurige heerschappen bijeen kwamen om de vereniging op te richten die nu Groei & Bloei heet. Nederland zat in die tijd midden in de industriële revolutie. De eerste grote fabrieken verrezen en stoomtreinen en stoomboten maakten het leven sneller, drukker en efficiënter, maar toch gingen ook veel dingen nog op de oude manier. In 1872 was er bijvoorbeeld nog geen elektrisch licht, reden er nog volop koetsen door de straten ‒ de fiets en de auto bestonden nog niet ‒ en niemand had nog een typemachine: de eerste officiële stukken van de ‘Nederlandsche Maatschappij voor Tuinbouw en Plantkunde NMTP’ (zoals Groei & Bloei toen nog plechtig heette) werden in zwierig geschreven krullenletters te boek gesteld.
Hip en vooruitstrevend
De NMTP was in die tijd met haar aandacht voor tuinbouw en plantkunde een hippe, vooruitstrevende organisatie. Tot halverwege de 19e eeuw was er altijd gesproken over ‘landbouw’ als het ging om de teelt van gewassen; tuinbouw was toen een nieuwerwets woord, en behelsde vooral de teelt van groente en fruit ‒ het kweken van bloemen en bloembollen was nog maar net een beetje begonnen. De interesse voor sierplanten was halverwege de negentiende eeuw ontstaan met de komst van de eerste plantenverzamelaars, die de wereld over reisden en honderden gewilde, onbekende planten meenamen naar Europa. Rijke families met landgoederen ‒ dat waren destijds zo ongeveer de enigen die zich een beetje tuin konden veroorloven ‒ wilden hun groene paradijzen maar al te graag verfraaien met die schitterende planten en hadden daar veel geld voor over. Dat zorgde ervoor dat de kweek van sierplanten voor liefhebbers een eerste push kreeg.
Plantenkennis delen
Aanvankelijk pionierden de landgoedeigenaren ieder voor zich met hun mooie nieuwe planten, maar al snel kregen ze behoefte zich te verenigen, om gemeenschappelijke belangen te behartigen en plantenkennis te kunnen delen, zodat ze de planten in hun tuinen zo goed mogelijk konden laten presteren. Uiteindelijk was het de Amsterdamse arts en apotheker dr. D.J. Coster die in 1871 de oproep deed een vereniging op te richten van planten- en tuinliefhebbers en mensen uit het vak. Coster was als farmaceut erg geïnteresseerd in de geneeskrachtige werking van planten en hoofdredacteur van ‘De Gids in het Plantenrijk’, een van de eerste Nederlandse tuintijdschriften en dat werd uitgegeven door een Haagse bloemist. Op gewichtige toon en in breedsprakige stijl, zoals in die tijd in hogere kringen gebruikelijk was, omschreef hij in schoonschrift het ontstaan van zijn idee: “Daar zat nu eens de Hoofdredacteur op een winteravond van ‘71 in zijne studiecel en toen ontsnapte het volgende aan zijne pen: een bond in het leven te roepen voor allen die planten liefhebben.” Een jaar later was de NMTP een feit: de eerste tuinbouworganisatie van Nederland was geboren.
Boeren en buitenlui
De ‘Maatschappij’ zoals de leden hun vereniging onderling noemden, bestond uit een bont gezelschap heren van uiteenlopende rangen en standen die elkaar vonden in hun liefde voor planten en tuinieren. De meesten waren eigenaren van landgoederen en buitenplaatsen: het wemelde van de baronnen, jonkheren en andere adellijke lieden, met NMTP-’beschermheer’ koning Willem III voorop. Onder de leden waren verder bloemenkwekers, bloemisten en bloemen- en bollenhandelaren. De minderheid was beroepskweker van groente en fruit, of ‘tuinbaas’ ‘tuinknecht’ (tuinman in dienst bij een particulier) ‒ de NMTP gaf hen, als arme 'werklieden', heel coulant een fikse korting op de contributie.
Afdelingen worden geboren
In de beginjaren hield de NMTP zich vooral bezig met het organiseren van tuinbouwtentoonstellingen. Er werd een heuse ‘Vaste Keurings Commissie’ samengesteld die de tentoongestelde bloemen en planten keurde en certificaten uitreikte voor nieuw gekweekte planten. De NMTP bleek een gewilde club om lid van te zijn: al snel groeide het ledental, en door heel Nederland vormden zich allerlei aparte afdelingen die eigen lezingen en tentoonstellingen verzorgden en waar men elkaar hielp aan bijzondere planten te komen.
Boomplantdag en moederdag
Rond 1900 was de NMTP ook uitgegroeid tot adviesorgaan voor de regering op het gebied van de beroepstuinbouw, maar daaraan kwam een einde in 1908, toen de Nederlandsche Tuinbouwraad ontstond en die rol overnam. De NMTP was begin twintigste eeuw de drijvende kracht geweest achter de oprichting van de bloemenveiling in Aalsmeer, organiseerde destijds de eerste nationale boomplantdag en introduceerde in 1925 Moederdag: door Nederlanders aan te sporen die dag een bloemetje voor hun moeder te kopen, probeerde zij de bloementeelt te stimuleren ‒ wat achteraf als een geslaagde missie kan worden beschouwd, want nog steeds is een bos bloemen het meest verkochte cadeau op Moederdag, en ook de rest van het jaar kopen Nederlanders massaal en regelmatig bosjes bloemen.
Club van tuinliefhebbers
Begin vorige eeuw ontstonden er steeds meer beroepsorganisaties in de tuinbouw, waardoor de NMTP uiteindelijk definitief een vereniging voor tuinierliefhebbers werd. Er werd van alles georganiseerd, zoals dia- en later ook filmvoorstellingen, lezingen, cursussen, excursies, tentoonstellingen, het keuren van tuinen en het uitreiken van medailles daarvoor, en het nationaal kampioenschap bloemschikken.
Koninklijk
Lange tijd bleef de NMTP ijveren voor tuinbouwonderwijs. Ze zorgde aanvankelijk voor ‘wandelleraren’ die door het land trokken om aan werklieden voorlichting te geven over bodem en planten, en werkte later mee aan de oprichting van rijkstuinbouwscholen en bloemsierkunst- en hoveniers opleidingen, die er toen amper waren in Nederland. De NMTP richtte zelfs haar eigen tuinbouwscholen op. Al die maatschappelijke betrokkenheid van de NMTP ontging het koningshuis niet: vanaf 1923 mocht de NMTP zich ‘koninklijk’ noemen er veranderde de naam in KMTP. Al sinds 1875 was koning Willem III beschermheer van de vereniging, en na hem had de ‘Maatschappij’ altijd een koningin als beschermvrouw. Anno 2022 is dat prinses Beatrix, die na haar abdicatie aangaf graag beschermvrouw te willen blijven. Niet verwonderlijk dat ze daarom verzocht, want zelf is ze ook enthousiast tuinier ‒ als ze wel eens een Groei & Bloei evenement bezoekt, praat ze graag met mede tuiniers over de beste verzorging van de planten die ze in haar tuin heeft staan.
Het tijdschrift; Het Nederlandsche Tuinbouwblad
Vandaag de dag is een abonnement op Groei & Bloei voor veruit de meeste mensen de voornaamste reden om lid te worden van de vereniging Groei & Bloei; het abonnement is automatisch gekoppeld aan het lidmaatschap. Het blad ‒ of ‘orgaan’, zoals het vroeger door de leden deftig werd genoemd ‒ heeft altijd een belangrijke rol gespeeld binnen de vereniging. Al vlak na de oprichting van de NMTP spraken de leden de wens uit een eigen blad te hebben, om daarmee de binding tussen de leden te versterken en kennis over planten en tuinieren te verspreiden. Dertien jaar later was het zover: het eerste nummer van ‘Het Nederlandsche Tuinbouwblad ‒ orgaan van de NMTP’ verscheen. Het zag er heel anders uit dan de kleurrijke ‘Groei & Bloei’ die we nu kennen: een dun, wat flodderig krantje op A3‒ formaat, met veel tekst in kleine lettertjes en slechts een paar eenvoudige kleurloze pentekeningen als illustratiemateriaal. Maar de artikelen die in dat allereerste nummer stonden, over het kweken van perenbomen en de oorsprong van de dahlia, zijn ‒ hoewel in oubollige schrijfstijl ‒ nog net zo informatief als toen.
Bergen en dalen
Het ‘orgaan’ van de KMTP voorzag meteen duidelijk in een behoefte, maar is meerdere keren in haar geschiedenis ook op sterven na dood geweest. Er waren zelfs perioden dat het even helemaal niet meer verscheen, zoals van 1943 tot 1945, toen de Duitse bezetter het verbood.
Groei & Bloei het maandblad
Na de oorlog en de periode van de wederopbouw werd in 1960 besloten het blad, dat tot dan toe jarenlang als noodlijdend katern was verschenen bij het tweewekelijkse Vakblad voor de Bloemisterij, weer uit te geven als zelfstandig maandblad met een nieuwe, moderne naam: Groei & Bloei. Die naam was als beste uit de bus gekomen na een prijsvraag onder de leden. Maar liefst vijf leden waren met de titel ‘Groei & Bloei’ op de proppen gekomen; na loting werd de heer J. Bijl van Duyvenbode uit Hillegom tot winnaar uitgeroepen. Hij was al jarenlang trouw lid, voorzitter van de afdeling Bennekom en ex‒secretaris van de Nederlandse Dahlia Vereniging: een man die de prijs verdiende.
Dat Groei & Bloei na 150 jaar ondanks alle crisissen, wereldoorlogen en technologische en maatschappelijke ontwikkelingen nog steeds springlevend is, bewijst wel dat de behoefte aan ‘alles over tuinen en tuinieren’ ‒ zoals de ondertitel van Groei & Bloei vandaag luidt ‒ onverwoestbaar is.
Tekst van Edwin Oden (bewerkt)
Volgende keer vertellen we iets meer over de geschiedenis van onze eigen afdeling.
Op zaterdag 5 november jl. werd in de zonnige kas van de familie Nijenhuis de workshop Vogelvoederkrans gehouden. De workshop was volgeboekt en er werd onder het genot van koffie/thee en iets lekkers hard gewerkt aan de kransen. Een kleine impressie:
De kerstworkshop op 10 december jl. bij de Boschhoeve was een succes.
Ondanks de vorst, was het zeer aangenaam in de schuur waar de workshop gehouden werd (extra verwarmd door een warmtekanon!).
Het was een gezellige ochtend; geïnspireerd door Anke Pols werd er hard gewerkt met als resultaat hele mooie en feestelijke kerstkransen!
Tot ziens op de Nieuwjaarsbijeenkomst! Hartelijke groeten,
Bestuur Groei&Bloei Arnhem e.o.
Groei&Bloei Afdeling Arnhem e.o.
www.arnhem.groei.nl
info@arnhem.groei.nl